تراژدی
از ششصد سال پیش از میلاد،نمایش های تراژدی و کمدی در یونان اجرا می گردید.نمایشنامه های تراژدی از کُر های مذهبی شکل گرفته بود،بر پایه ی اسطوره،خدایان و تاریخ معاصر نگاشته می شد.”تِس پیس” نمایش تراژدی را با یک بازیگر همراه گروه کُر خلق کرد،او اولین بازیگر یونان محسوب می شود که به همراهی گروه کُر نمایش تراژدی اجراء می کرد و صورتک بر چهره نهاد.پیش از به کار بردن صورتک،برای تغییر دادن چهره،از دُرد شراب و چسباندن برگ بر آن استفاده می نمود.
هوراس (500 ق م) درباره ی تِس پیس چنین می نویسد:
(تِس پیس بازیگران را در حالی که چهره های خود را با رسوب شراب نقاشی کرده بودند،سوار بر ارابه گردش داده است)
هیچ دِرامی از سده ی ششم(ق م)در دست نیست.به طور کلی،تنها از سه تراژدین اِشیل (525-456 ق م)،سُوفکل (456-496 ق م)،اُوربپید (406-480 ق م) آثاری بر جای مانده است.
این سه تراژدین هر کدام نبوغی خاص را دارا بوده اند.اشیل در نمایشنامه های غنائی،سوفکل در بیان برخورد های ذهنی و اُوربپید،کاوش در سرشت انسان قدرت داشته اند.
از آثار مشهور اشیل پارسیان،پرومته در زنجیر و اُرستی،از سوفکل،آژاکس،آنتیکون و اودیب پادشاه،از اوربپید،آلسست مِده و آندورومک را می توان نام برد.
در زیر تصویر اُوربپید را مشاهده می نمایید.
نمایش های تراژدی در اعیاد و مراسم اجراء می شد و بازیگران صورتک بر چهره می نهادند.صورتک ها از پارچه ای نازک با لایه ای از گچ ساخته می شد و بر روی آن با دندانه های شانه خطوطی دلخواه رسم می گردید.از دو سوراخ،روی محل چشم ها،برای دیدن استفاده می شد.صورتک دارای دهانی باز،بدون دندان بود.یک کلاه گیس و یا یک ریش صورتک را تکمیل می کرد.صورتک با دو نخ از طرفین به پشت سر بازیگر بسته می شد.
ترسیم خطوط بر صورتک از واقع گرائی به دور بوده است.
در این دوران بازیگر به دلایلی از گریم چهره استفاده نمی کرد و بر چهره صورتک می نهاد.
1-نمایش در فضای باز در (ارکسترا)اجرا می گردید،فاصله ی بازیگر با تماشاگر زیاد بود،چهره و میمیک آن نامشخص به نظر می رسید.
2-یک یا دو بازیگر اصلی نقش های مختلفی را همراه با گروه کُر به عهده داشتند،لذا بازیگر صورتک های گوناگونی را که هر کدام با رنگ و خطوط خاص مشخص بود،بر چهره می نهاد.
3-به علت نبودن بازیگر زن،بازیگر مرد،نقش زن را به عهده داشت و صورتک با چهره ی زن به کار می برد.
بازیگر بر روی صحنه،گاهی از نظر فیزیکی،بزرگتر از معمول ظاهر می گشت،لذا کفش های پاشنه دار به پا می کرد و صورتکی بزرگتر از حد طبیعی بر چهره می نهاد.هدف از بزرگ نشان دادن بازیگر،گذاشتن تاثیر روانی بر تماشاگر نیز بوده است.
گروه کُر که بازیگر را همراهی می کرد،صورتک های متحدالشکل بر چهره می نهاد.
در این دوران،نمایش های تاریخی نیز اجرا می شد،بازیگر از صورتک شبیه شخصیت تاریخی موردنظر استفاده می کرد.
فرینیکوس(511-476ق م) اولین صورتک نقش زن را به کار برده است و اِشیل مبتکر صورتک های رنگی بوده است.تا300 قبل از میلا،صورتک های تراژدی،از نظر رنگ و خطوط،تفاوت زیادی با هم نداشتند.در واقع از این دوره به بعد ترسیم خطوط واقعی و طبیعی در صورتک ظاهر می شود.
پولوکس(قرن دوم)واژه نگار یونان،در رساله اش از متنوع بودن صورتک های تراژدی اینگونه گفته است:رنگ صورتک و رنگ مو بیانگر شخصیتی خاص بوده است.
صورتک با چهره ای سفید،ابروهای افتاده،ریشی کوتاه،با سری بدون مو،خاص پیرترین فرد نمایش.
صورتک با رنگ پریده،موهای دودی،خاص شخصیت زجر کشیده.
صورتک با چهره ی خشن،موهای قهوه ای مجعد،خاص شخصیت منفی و نفرت انگیز.
صورتک با چهره ی روشن،موهای طلایی مجعد،خاص شخصیت قهرمان نمایش.
صورتک مرد جوان با چهره ی سبز،با موهای زیاد،خاص شخصیت پاک و شایسته.
صورتک مرد جوان با چهره ای به رنگ سفید،خندان،خاص شخصیت مثبت و دقیق.
صورتک مرد جوان با چهره ای به رنگ کبود،چشم ها با نگاهی به طرف پائین،با موهای نامرتب،خاص شخصیت پست و پلید.
صورتک با چهره ای به رنگ کاملا پریده یا کمی پریده،خاص شخصیت عاشق،مریض و زخمی.
زن سالخورده با موهای آویخته،زن رنگ پریده با موهای آویخته،دختر جوان با موهای بافته شده،همگی با چهره های غمگین،ابروها و چشم هایی با خطوطی پائین افتاده و دهانی باز خاص شخصیت های زن نمایش تراژدی بوده است.
برای بردگان شش صورتک موجود است:
سه صورتک متعلق به زن،سه صورتک متعلق به مرد با خطوط واقع گرایانه و موهای کمتر آرایش شده.
صورتک مرد با ریش نوک تیز،صورتک مرد با بینی پهن،خاص شخصیت قاصد و پیام آور.
صورتک برده با خطوط زیاد همراه با کلاهی از پوست بره بوده است.
نمایش درام ساتیر
در یونان باستان نمایش های درام ساتیر بر مبنای اسطوره،سیاست،مذهب،اخلاق و ادبیات بود.
نمایشنامه ها کوتاه یا طویل المدت بر مبنای نثر یا شعر و نیز گاهی تواما اجرا می شد.
بازیگران صورتک بر چهره می نهادند و خطوط صورتک ها اغلب شبیه صورتک های نمایش های تراژدی بود.
کمدی
در یونان باستان سه نوع کمدی اجرا می شد.کمدی قدیم،کمدی جدید و کمدی ساتیر(هجوآمیز).
کمدی قدیم
نمایشنامه های کمدی قدیم بر پایه و اساس سیاست،افسانه ها و زندگی خدایان و شخصیت های سرشناس جامعه پی ریزی می ششد.
بازیگران اصلی دو تا سه نفر بودند که صورتک بر چهره می نهادند.
آریستوفان(286-450 ق م) از مشهور ترین نمایشنامه نویسان کمدی قدیم محسوب می شد.
کمدی جدید
نمایشنامه های کمدی جدید،بر پایه ی زندگی روزمره ی یونانیان و واقعیات زندگی،عشق و مادیات استوار بوده است.بازیگران اصلی،صورتک بر چهره می نهادند.
صورتک های کمدی جدید،فاقد ریش و سبیل اغراق آمیز بود.خطوط چهره تا حدودی واقع گرایانه و گاهی هم به کاریکاتور نزدیک می شده است.دهان صورتک،مانند گذشته باز ساخته می شد و در چشم ها و بینی گاهی به طرز اغراق آمیز عمل می کردند.
گروه کُر نیز صورتک های متحدالشکل به کار می بردند.
مناندر (292-343 ق م)خالق کمدی جدید محسوب می شود.
کمدی ساتیر
نمایشنامه های ساتیر،بر مبنای داستان زندگی خدایان و اساطیر به شکل هجو و مسخره نگاشته می شد.اغلب به دنبال تراژدی های بزرگ اجرا می گردید،و هدف از آن روانه کردن تماشاگران از تئاتر با خاطری شاد بوده است.بازیگران صورتک بر چهره می نهادند.گروه کُر از صورتک هایی با بینی پهن سربالا و ریش سه گوش به اندازه ی متوسط با موهای سر سیاه نامرتب همراه با گوش یا شاخ حیوانات استفاده می کردند.
